Woningnood: regering laat zoekenden in de aap logeren

We schrijven 2023. "Een rijke vriend zoeken?" is de publieke suggestie van Hugo de Jonge, in die tijd minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, tijdens een forum waarin een vrouw uitlegt dat ze, ondanks een redelijk spaartegoed en ouders die garant willen staan, geen eigen woning kan kopen. Fijne suggestie, Hugo, en bedankt voor het meedenken. Lekker rolbevestigend en behoorlijk grensoverschrijdend. Heeft je vrouw Mireille dat ook gedaan, dat met die rijke vriend, bedoel ik? Dat doet pijn hé, zo'n k*topmerking.

Gevraagd: 400.000 woningen

'Woningtekort 400.000 in 2025,' kopte Vastgoed Actueel een paar maanden geleden in, hierbij refererend aan een onderzoek van adviesbureau Capital Value. “Bij alle marktpartijen bestaat de wil om meer te investeren in nieuwbouw”, aldus algemeen directeur Marijn Snijders.  Jaja... dat zou je toch met een korreltje zout nemen, als je het gepruts van de politiek zo ziet. En dan druk ik me nog zacht uit. "We moeten alles op alles zetten om een bouwinfarct te voorkomen," durfde Snijders er nog aan toe te voegen, in een tijd waar de time to market (van planning tot oplevering) gemakkelijk oploopt tot 7 jaar. Wat een ellende.

Weinig nieuws onder de zon

De regering staat er bij en kijkt ernaar. Al generaties lang. Een eeuw geleden was het tekort al nijpend, maar eigenlijk moeten we nog verder teruggaan tot ongeveer 1850 toen, door de industriële revolutie, veel mensen naar de steden trokken, op zoek naar werk. En de huizenbouw? Dat was toen 'geen taak van de overheid' en de particuliere bouwbedrijven klooiden er flink op los. Hele generaties hebben hun leven gesleten in krotwoningen waarin je je ergste vijand nog niet gevangen zou willen zetten.

Na 1900 vond de overheid het eindelijk om haar verantwoordelijkheid te nemen en kwam er zo'n dertig, veertig jaar lang enige verbetering, maar de bombardementen tijdens de Tweede Wereldoorlog en de naoorlogse Baby Boom veroorzaakten een naoorlogse wonings-chaos. Daarbij kwamen nog de Nederlandse Indonesiërs, van wie velen voor het gemak maar in kampen werden ge'huis'vest. Eindelijk werd de term 'woningnood' uitgesproken, maar in de daaropvolgende 15 jaar bleef het aanmodderen en de ellende leidde in 1960 zelfs tot een kabinetscrisis. De partijen konden geen besluit nemen over het aantal woningen, laat staan over de snelheid waarmee moest worden gebouwd. Klinkt bekend, nietwaar?

Heel even in slaap gesust, krakend wakker geschud, klassencorruptie

In de jaren 70 leek het heel even wat beter te gaan, maar in de loop van het decennium werd Nederland wakkergeschud. Legendarisch is de Kroningsoproer van 1980, toen de kraakbeweging Amsterdam op stelten zette tijdens de kroning van koningin Beatrix. Eind 70-er jaren hadden de krakers redelijk wat sympathie, ondermeer vanwege hun strijd tegen speculatieve leegstand. Maar tijdens de Kroningsoproer verspeelden ze met hun anarchistisch geweld het meeste van hun goodwill.

De woningbouw in de 90-er jaren werd gedeeltelijk gefrustreerd door gedoogde corruptie. Er waren dringend goedkope, betaalbare huizen nodig, maar gemeenten verdienden toen al meer aan dure woningen. Geld in het laatje door hogere inkomensklassen en hogere onroerende zaakbelasting. De woningcorporaties deden een duit in het zakje. Sociale huurwoningen werden massaal gesloopt. In tien jaar tijd werden er een miljoen nieuwe woningen gebouwd, maar bijna allemaal in de duurdere sector. Nederland kon trots zijn op zijn zorg voor de minderbedeelden.

Nieuwe eeuw, nieuwe ellende

Afnemende gezinsgrootte en toenemende immigratie hebben tot een nog hogere woningnood geleid met, vooral vanaf 2000, een prijsopdrijvend effect. De kredietkrisis, die in 2008 inzette en na-etterde tot 2013, gaf nog even lucht. De huizenprijzen zakten tijdelijk door het ijs. Ironisch genoeg werd dit de 'huizencrisis' genoemd. Voor kopers hadden dit de laaste jaren van goede kansen kunnen zijn, ware het niet dat de hypotheekbanken flink op de rem gingen staan.

Sinds die tijd is het nooit meer goedgekomen en zitten huizenzoekers nu met de gebakken peren. De besluiteloosheid van de regering is traditioneel voortgezet of, ondanks de toenemende urgentie, alleen nog maar toegenomen. Bouwkosten en stikstofuitstoot zijn te hoog, het aantal locaties te laag, bomen te belangrijk, de procedures te lang en de besluitvaardigheid belabberd. En als het dan eens tot het aanwijzen van een geschikte locatie komt, is zeven jaar van bouwplanning tot oplevering niet eens een uitzondering meer.

Huren dan maar?

Na de post-Corona-explosie van de huizenprijzen begonnen velen zich af te vragen of huren dan toch maar niet beter was. Ze zijn hard uit de droom geholpen. Eigenaars van vrijesector-huurwoningen verkopen in rap tempo hun panden. De gouden eieren zijn te groot om de kip niet te slachten. Met desastreuze gevolgen voor het aanbod van huurwoningen. En uiteraard voor de huurprijzen.

Met de sociale huisvesting gaat het er al even asociaal aan toe. Wachttijden in Amsterdam zijn 10 tot 13 jaar. Dat schiet lekker op, als je je pas op je 18e mag inschrijven.

En de studenten?

Woonruimtenood onder studenten is al decennialang een pijnpunt, maar is in deze eeuw alleen maar nijpender geworden. Meer studenten maar, u raadt het al, besluiteloosheid bij het bouwen van studentenhuisvesting. En tenslotte moeten die arme buitenlandse studenten voorrang hebben, toch? Schrijnende gevallen van studenten die op campings bivakkeren zolang het weer het toestaat, om dan van oktober tot pasen 2x2 uur per dag te reizen. "Als ik de vroege trein neem, heb ik een zitplaats en kan ik nog fijn studeren." Deze studente Ruimtelijke Ordening verdient een medaille voor haar optimisme. En een baan bij Volkshuisvesting, als ze daar nog zin in heeft.

Sommigen hebben geluk, zoals ze zelf verkondigen. Prinses Amalia openbaarde aan de nieuwsmedia dat ze maar wat blij was, dat ze woonruimte had gevonden in haar studentenstad. Ach... Had die Rijksvoorlichtingsdienst nou niet eventjes wat beter kunnen opletten? Amalia, in haar jeugdige onschuld, neem ik niks kwalijk, maar die rel op de sociale media had gemakkelijk voorkomen kunnen worden.

Kan het dan niet sneller?

Natuurlijk kan het veel sneller. En dat bewijst de overheid zelf maar al te graag.

In juni 2025 mag Den Haag de trotse gaststad spelen van de Navo-top. Kosten nog moeite worden gespaard. Een drukke doorgaande weg wordt gewoon afgesloten, maar dat is nog tot daar aan toe. De dikke vinger naar alle woningzoekenden in Nederland komt in de vorm van het bouwproject ter plaatse. Nu even niet met uw ogen knipperen: aan de Haagse Johan de Wittlaan wordt een serie tijdelijke gebouwen neergezet en na de top weer afgebroken. Bomen die er al decennialang staan en worden verplaatst en in 'depot gehouden'. Gerooid dus, want een deel van die bomen redt het natuurlijk nooit.

Het kan dus allemaal wel. En snel ook. Plannetje maken, locatie aanwijzen, bomen rooien en gebouwen neerzetten, en dat allemaal binnen een paar maanden. En voor de zekerheid daarna maar weer snel afbreken. Stel je voor, dat de spreidingswet tegen die tijd nog niet is ingetrokken. Wonen er straks ineens immigranten naast het prestigieuze World Forum.

Het kan dus allemaal heel snel, als het moet. Waarmee het voor woningzoekenden des te duidelijker en des te pijnlijker wordt: het interesseert ook deze regering geen reet. Er zijn veel belangrijkere zaken: bezuinigen op de gezondheidszorg, belastingverhoging voor zelfstandigen, het potje van de Lelylijn leegroven en, niet te vergeten: oeverloos geouwehoer om de maximumsnelheid te verhogen op drie miezerige stukjes snelweg.

Snel weg met dit kabinet, want ze zijn finaal de weg kwijt.

Maar hoe moet het nu verder?

Gelukkig brengen bewindslieden uitkomst. Op zoek naar een woning? Zoek dan eerst maar een rijke vriend (m/v/+), zoals vriendje De Jonge heeft voorgesteld.

En ga anders maar fijn in de aap logeren.